Męczennik Z Rumunii

„Bóg posłał nas w te mroki cierpienia, abyśmy dali przebaczenie i modlili się o nawrócenie wszystkich” – mówił bp Hossu podczas swego uwięzienia. Należał do tych hierarchów Kościoła katolickiego obrządku greckokatolickiego, którzy za wierność Stolicy Apostolskiej zapłacili uwięzieniem i śmiercią.

Urodził się w 1885 r. w Milasul Mare 30 stycznia 1885 r. w rodzinie greckokatolickiej. Ukończył teologię w rodzinnej diecezji Cluj, studiował w Budapeszcie, Wiedniu oraz na Papieskim Uniwersytecie Urbanianum, gdzie uzyskał doktoraty z filozofii i teologii. W 1910 r. w Rzymie przyjął święcenia kapłańskie. Po powrocie do Rumunii był sekretarzem biskupa diecezji Gherli Vasilego Hossu, archiwistą, bibliotekarzem, a podczas I wojny światowej kapelanem rumuńskich żołnierzy w armii austriacko-węgierskiej. Po siedmiu latach kapłaństwa, w wieku zaledwie 32 lat, został biskupem unickiej diecezji Gherli. Sakrę przyjął 4 grudnia 1917 r. w Blaju. Rok później w stolicy arcybiskupiej Alba Iulia odczytywał proklamację przyłączenia Siedmiogrodu do Rumunii. W 1930 r. został – poza funkcją we własnej diecezji – administratorem diecezji Maramures, a od 1941 r. także diecezji Oradera Mare.

Kiedy komuniści przejęli władzę w Rumunii, natychmiast przystąpili do rozprawy z Kościołem katolickim, szczególnie obrządku greckokatolickiego. Uwięzili bp. Hossu, pozostałych biskupów i około 600 księży. Wzorem wypróbowanym wcześniej we Lwowie przez władze sowieckie zwołano „synod”, który w 1948 r. ogłosił przejście unitów do Kościoła prawosławnego. Bp Hossu, podobnie jak inni biskupi, odmówił współpracy i zerwania ze Stolicą Apostolską. Uwięziono go najpierw w klasztorze w Caldarusani, a kiedy władze zorientowały się, że nie pójdzie na jakikolwiek kompromis, przeniesiono go do więzienia o zaostrzonym rygorze w Sighet. Był to zakład karny, którego zadaniem było doprowadzenie do unicestwienia więźniów. Nie tylko ciężko tam pracowali i byli torturowani, ale też zmuszeni byli nosić kajdany na przegubach dłoni, wokół kostek u nóg oraz obręcze na szyi. Po jakimś czasie powodowały one u więźniów głębokie rany.

Jeden ze współwięźniów, Richard Wurmbrand, Żyd nawrócony na chrześcijaństwo, który był protestanckim pastorem i odbywał karę 25 lat więzienia, autor książki „Prześladowani dla Chrystusa”, po uwolnieniu (za 10 tys. dolarów) zeznawał przed Komisją Senatu USA: „Jestem protestantem, ale koło nas byli katoliccy biskupi, zakonnicy i zakonnice, co do których byliśmy przekonani, że samo dotknięcie ich szat ulecza człowieka. Nie jesteśmy godni zawiązać im sznurowadeł. Z takich ludzi w moim kraju naigrywano się i takich torturowano”. Słowa te przywołuje Andrea Riccardi w książce „Stulecie męczenników”.

W ostatnich latach życia (1964-1970) bp Hossu został zamknięty pod strażą w klasztorze w pobliżu Bukaresztu. Jego stan zdrowia systematycznie się pogarszał. Ciężko chorego przewieziono do szpitala w Bukareszcie, gdzie zmarł 28 maja 1970 r. „Poświęciłem całe moje życie Kościołowi greckokatolickiemu i proszę, abym był pochowany przez kapłana greckokatolickiego, jeśli któryś zechce spełnić to moje życzenie” – powiedział krótko przed śmiercią. Jego ostatnie słowa, skierowane do otoczenia, brzmiały: „Moja walka się skończyła, wasza trwa nadal”. Trzy lata po jego śmierci Paweł VI podczas konsystorza ogłosił, że jeszcze w 1969 r., mianował bp. Hossu kardynałem in pectore (w sercu), nie ogłaszając tego publicznie, aby nie pogorszyć jego sytuacji.

Kiedy w Rumunii obalone zostały krwawe rządy Nicolae Ceau?escu, mógł tam przybyć Jan Paweł II. Papież 12 maja 1999 r. modlił się przy grobie kard. Hossu: „Z jakże wielkim wzruszeniem zatrzymałem się przy grobach kard. Iuliu Hossu i bp. Vasila Aftenie, ofiar prześladowań z czasów dyktatorskiego reżimu! Chwała Tobie, Kościele Boży, który jesteś w Rumunii! Wiele wycierpiałeś dla Prawdy, i Prawda cię wyzwoliła”.

Z kolei papież Franciszek podczas wizyty w Rumunii, 2 czerwca 2019 r. w Blaju beatyfikował bp. Hossu, a także sześciu innych hierarchów: Waleriana Traiana Frentiu, biskupa Lugoju, bp. Wasyla Aftenie, rektora Akademii Teologicznej w Blaju, bp. Jana Suciu, administatora apostolskiego archidiecezji Fagaras i Alba Julia, Tytusa Liwiusza Chinezu, biskupa pomocniczego w Alba Iulia, Jana Balana, biskupa diecezji Lugoju i Aleksandra Rusu, biskupa diecezji Marmaroszu. „W obliczu okrutnego ucisku reżimu wykazali wiarę i miłość przykładne dla swojego ludu. Z wielką odwagą wewnętrznym męstwem zgodzili się na ciężkie więzienie i wszelkiego rodzaju znęcanie się, byle nie zaprzeć się przynależności do swego umiłowanego Kościoła. Ci pasterze, męczennicy wiary, przywrócili i pozostawili narodowi rumuńskiemu cenne dziedzictwo, które możemy podsumować w dwóch słowach: wolność i miłosierdzie”.