Imię Izajasz w języku hebrajskim (jeszajahu) oznacza ‘Bóg jest zbawieniem’. Izajasz urodził się ok. 770 r. przed Chr. Tradycja rabiniczna wiąże pochodzenie Izajasza z dworem królewskim.
Został powołany na proroka w roku śmierci króla Ozjasza w 740 r. (Iz 6,1). Miało to miejsce podczas wizji w Świątyni Jerozolimskiej. Izajasz pełnił swoją misję przez 40 lat. Poniósł śmierć męczeńską około roku 700, za rządów przewrotnego króla judzkiego Manassesa. Według tradycji został przecięty piłą (Talmud Jerozolimski, Sanhedrin X,2).
ŚWIĘTOŚĆ BOGA I NIEGODNOŚĆ CZŁOWIEKA
Wizja inauguracyjna powołania proroka (Iz 6,1-13) jest jednym z najpiękniejszych fragmentów Biblii. Wyjątkowość tej wizji polega na niezwykłym przedstawieniu Boga i Jego otoczenia. Tekst podkreśla spotkanie Boga Trzykroć Świętego z grzesznym człowiekiem, który zdaje sobie sprawę ze swojej niegodności (ww. 5-7). Tę sytuację porównuje się z powołaniem św. Piotra, który wyraża podobną postawę, gdy Jezus go powołuje: „Odejdź ode mnie, Panie, bo jestem człowiek grzeszny” (Łk 5,8).
Wizja powołania proroka ma charakter teofanii. Wiele elementów wspólnych przypomina objawienie się Boga Mojżeszowi na Górze Synaj (Wj 19). Są to: chwała (kabod), dym (‘aszan) i trzęsienie (ra’asz) ziemi, które są typowymi zjawiskami obecnymi podczas teofanii. Chwała jest wyrażona przez świetlistą manifestację obecności Boga, osłonięta przez dym. Jeżeli Izajasz mówi, że ta chwała napełnia cały świat, to jej początek jest w Świątyni Jerozolimskiej, która jest domem (hekal) Boga i miejscem Jego szczególnej obecności.
W wizji powołania mamy elementy liturgiczne. Prorok znajduje się u wejścia do pomieszczenia głównego (hekal) świątyni Salomona. Patrzy w kierunku miejsca najświętszego (debir), gdzie znajdował się tron Jahwe podtrzymywany przez cherubów, a u podnóżka tronu mieściła się Arka Przymierza z tablicami dekalogu z Góry Synaj. W liturgii szczególnym miejscem jest ołtarz kadzenia z rozżarzonymi węglami. Podczas kadzenia cała świątynia napełnia się dymem. Chwała Pana przenika świątynię. Prorok widzi „Pana siedzącego na wysokim i wyniosłym tronie” (w. 1a). Nie śmie podnieść oczu do góry. Widzi tylko, jak „tren Jego szaty napełniał świątynię” (w. 1b), a „serafiny stoją po Jego bokach” (w. 2). Istoty te mają po dwie pary skrzydeł. Jedna służy im do latania, a drugą zakrywają sobie twarz, gdyż nie mogą patrzeć na Boga „twarzą w twarz”. Samo słowo serafin (hebr. saraf) oznacza ‘płonący, ognisty’. Serafini adorują Boga, śpiewając: „Święty, święty, święty” (w. 3). W gramatyce hebrajskiej trzykrotne powtórzenie przymiotnika wyraża stopień najwyższy. Serafini zatem uwielbiają Boga Najświętszego jako źródło wszelkiego uświęcenia. Ten Najświętszy Bóg jest „Panem zastępów”. Zastępami są nazywane wszelkie potęgi kosmosu, jak słońce, księżyc, gwiazdy (Rdz 2,1). Do tych zastępów są włączone istoty niebieskie, jak cherubini i serafini, którzy niczym wojsko stoją przed tronem Boga, pełni gotowości na rozkazy niebiańskiego Króla.
Również i my adorujemy majestat Chrystusa Eucharystycznego podczas Mszy Świętych, cytując słowa Izajasza: „Święty, Święty, Święty Pan Bóg zastępów, pełne są niebiosa i ziemia chwały Jego. Hosanna [zbawienie] na wysokości” (por. Iz 6,6).
WOBEC KRÓLÓW I NARODÓW
Tytuł Księgi Izajasza rozpoczyna się słowami: „Widzenie Izajasza, syna Amosa, które miał w sprawie Judy i Jerozolimy, w czasach królów judzkich: Ozjasza, Jotama, Achaza i Ezechiasza” (Iz 1,1). Prorok sprawował misję podczas rządów czterech królów judzkich. Był to okres naznaczony konfliktami zbrojnymi, które wywoływała w tym czasie Asyria. Asyryjczycy – kolejni władcy Tilgat-Pileser, Sargon, Sennacheryb – podporządkowują sobie państwa – Babilonię, Syrię, Północny Izrael, Samarię. Wobec tej trudnej sytuacji politycznej i ciągłego zagrożenia ze strony Imperium Asyryjskiego prorok w pierwszej części Księgi (Iz 1-39) wygłasza proroctwa przeciw Judzie i Jerozolimie (Iz 1-28; 28-33) i wyrocznie przeciw ludom pogańskim: Babilonii, Asyrii, Filistei, Moabowi, Syrii, Egiptowi, Kusz, Edomowi, Arabii, Tyrowi (Iz 13-23). Mimo „biada”, które wypowiada prorok wobec narodów świata, w Księdze przebłyskuje nadzieja ostatecznego zwycięstwa i triumfu Boga, w tzw. wielkiej apokalipsie (Iz 24-27) i małej apokalipsie (Iz 28-33).
UZNANIE ZWIERZCHNOŚCI BOGA
Izajasz wymaga od człowieka pełnego oddania się pod władanie świętego Boga. Nieuznawanie zwierzchności Boga w jakiejkolwiek dziedzinie życia jest grzechem. Prorok wymienia niektóre występki: rozmiłowanie bogactw (2,7), próżność kobiet (3,16), obojętność wobec spraw Bożych (5,21), ziemską roztropność mądrych tego świata (5,21). Wypomina działanie władców, którzy pokładają ufność w uzbrojeniu (22,9-11; 31,1), w protekcji potęg tego świata (28,15; 30,2) i w przymierzach z obcymi narodami (30,1). Wszystko to jest wyrazem braku wiary i ufności w panowanie Boga. Prawdziwa wiara wyklucza pokładanie jakiejkolwiek nadziei poza Bogiem. Ocalenie narodu zależy jedynie od pełnej ufności Bogu, co prorok ogłasza dobitnie: „Jeżeli nie uwierzycie, nie ostoicie się” (Iz 7,9b).
Co? Gdzie? Kiedy?
