Poznański spór o szkołę

Odzyskany przez archidiecezję poznańską szkolny budynek, w którym do niedawna mieściło się poznańskie VIII LO, rozpoczyna właśnie swoje drugie życie. Podobnie jak katolickie szkoły, dla których przedwojenny gmach będzie nową siedzibą. Sprawa budynku, w którym już od kilku dekad działała słynna poznańska „ósemka”, w ostatnich latach odbijała się głośnym echem. Gmach przy ul. Głogowskiej w Poznaniu nie jest jedynym, ale za to bardzo istotnym elementem sporu administracyjnego i prawnego na linii miasto Poznań – archidiecezja poznańska. I choć wciąż wiele kwestii dotyczących odzyskania przez poznański Kościół zagrabionych przez komunistów nieruchomości pozostaje nierozstrzygniętych, to akurat ta sprawa znalazła swój szczęśliwy finał. W nim największym wygranym jest młodzież, a więc wszystko potoczyło się po myśli ks. Czesława Piotrowskiego.

Dziedzictwo ks. Piotrowskiego

Postać tego kapłana i wychowawcy jest kluczowa dla historii budynku i istoty związanego z nim późniejszego sporu. Ksiądz Czesław Piotrowski w 1919 roku został wikarym w parafii Matki Bożej Bolesnej na poznańskim Łazarzu. W kolejnym roku w prywatnych pomieszczeniach otworzył pierwszą klasę Szkoły Przygotowawczej. W 1926 roku nabył na własność działkę znajdującą się naprzeciwko kościoła, na której wybudowano szkołę. Już rok później placówka ta zyskała pełne prawa państwowego gimnazjum humanistycznego. Z czasem szkoła przekształciła się w Prywatne Gimnazjum Męskie im. Adama Mickiewicza i jako takie funkcjonowała aż do 1939 roku.

Po wojnie do gmachu szkoły wprowadziła się Milicja Obywatelska. Ksiądz Piotrowski wytoczył jej jednak proces o wydanie budynku. Sprawa zakończyła się zwycięstwem kapłana, z którym MO zawarła umowę najmu, jednak z czasem przestała płacić czynsz. To nie koniec problemów księdza wychowawcy. W 1956 roku Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Poznaniu wydało orzeczenie, na mocy którego nieruchomość została wywłaszczona. Tym samym budynek, jak wiele innych w tamtym okresie, został bezprawnie zagrabiony przez władze komunistyczne.

Wkrótce swoją działalność w gmachu rozpoczęło VIII Liceum Ogólnokształcące im. Adama Mickiewicza. Przez kolejne ponad pół wieku placówka budowała swoją renomę, której żywym dowodem są kolejne pokolenia uczniów, m.in. piosenkarka Anna Jantar, były prezydent Poznania Ryszard Grobelny czy dominikanin o. Paweł Kozacki. „Ósemka” nie tylko trwale wpisała się w krajobraz poznańskiego Łazarza, ale także stała się ważnym punktem na oświatowej mapie stolicy Wielkopolski.

Administracyjna batalia

Sprawa wywłaszczenia dokonanego przez komunistów wróciła jednak w 2006 roku. Wówczas to minister transportu i budownictwa wydał decyzję stwierdzającą nieważność orzeczeń z 1956 roku. Kiedy w 2007 roku decyzja ta została potwierdzona, właścicielem nieruchomości została archidiecezja poznańska. To ona jest bowiem spadkobiercą zmarłego w 1963 roku ks. Czesława Piotrowskiego. Tym samym rozpoczął się trwający do 2012 roku spór administracyjno-prawny miasta z archidiecezją, władze Poznania nie zgadzały się bowiem z decyzją o konieczności oddania budynku poznańskiemu Kościołowi.

Skargi ze strony poznańskich władz zostały oddalone, najpierw przez Wojewódzki Sąd Administracyjny, a następnie przez Naczelny Sąd Administracyjny. W żaden sposób nie zakończyło to jednak całej sprawy. Wręcz przeciwnie, jeszcze ją zaostrzyło. Poznański Kościół zapewniał, że los szkolnictwa, uczniów i nauczycieli jest dla niego ważny, ale realizując swoje prawo własności, domagał się od władz miejskich czynszu za korzystanie z nieruchomości. W Poznaniu zawrzało.

W cały spór zaangażowani zostali nie tylko przedstawicie władz miasta i kurii metropolitalnej, ale także lokalne media i społeczność VIII LO. Rozpoczęła się nagonka na Kościół, stawiany odtąd w roli chciwego likwidatora zasłużonego liceum z tradycjami. Jednak na archidiecezji poznańskiej, jako właścicielu budynku, ciążyły spore koszty związane z jego utrzymaniem. A nie tylko prawo do czynszu za użytkowanie nieruchomości, które tak podważano w mediach.