Otwarto Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN

Z udziałem prezydentów Polski i Izraela w Warszawie otwarto Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN. Obaj podkreślali, że miejsce ukazujące tysiąc lat zamieszkiwania przez Żydów na ziemiach polskich jest muzeum życia, a nie śmierci i stanowi nowy rozdział we wzajemnych relacjach.

20141028 15:41
tk / Warszawa (KAI), mz
fot. PAP/Radek Pietruszka
 

Podczas ceremonii otwarcia placówki prezydent Bronisław Komorowski przypomniał, że hebrajskie słowo "polin", którym Żydzi od wieków nazywali Polskę, oznacza "tu odpoczniesz". – Nie bez powodu, bo przez stulecia wielonarodowa, wieloreligijna i tolerancyjna Rzeczpospolita była dla nich miejscem bezpiecznym i generalnie przyjaznym. Była pięknym wyjątkiem na mapie ówczesnej Europy – mówił prezydent.

Przyznał jednocześnie, że po 1918 r., w odrodzonej Rzeczpospolitej, podobnie jak w całej Europie, dawały o sobie znać postawy nacjonalistyczne i antysemityzm.

Zdaniem Komorowskiego warszawskie muzeum ma szanse przywrócić odpowiednie proporcje – pamięć o żydowskim życiu w Polsce obok pamięci o śmierci i cierpieniu. – To muzeum ma szansę pogłębić naturalną w warunkach społeczeństw demokratycznych konfrontację z problemami trudnymi i wstydliwymi, z historią antysemityzmu, z przypadkami obojętności i na zagładę Żydów, na pogromy wojenne i powojenne, na wydarzenia marca 1968 r. – dodał prezydent RP.

Wyraził też uznanie dla inicjatywy budowy obok muzeum POLIN pomnika "Ratującym – ocaleni". Wskazał, że monument ten będzie przypominał tysiące Polaków ratujących Żydów w czasie Zagłady i co najmniej setki tych, którzy zginęli z powodu pomocy udzielonej Żydom.

– Tylko ta równoległa opowieść o wielkości i małości, o bohaterstwie i o tchórzostwie, o poświęceniu i zbrodni, o życiu i śmierci może nas ponownie zbliżyć do idei POLIN – podkreślił szef polskiego państwa.

Z kolei prezydent Izraela Reuwen Riwlin zwrócił uwagę, że Polska stała się miejscem zarówno narodzin ducha żydowskiego narodu, jak i, niestety, największym żydowskim cmentarzem. Podkreślił, że nie jest to muzeum zagłady, lecz życia oraz że "upamiętnia co było, a czego już nie będzie oraz budzi nadzieje na inną przyszłość".

Nawiązując do książki Jana Tomasza Grossa "Sąsiedzi", prezydent Izraela zwrócił uwagę, że głęboko poruszyła ona polską świadomość historyczną powodując, że polskie społeczeństwo zagłębiło się w swoją przeszłość.

– Wydaje mi się, że każdego dnia polskie społeczeństwo staje się odważniejsze w konfrontacji z samym sobą, także ze swoją przeszłością i przyszłością – powiedział prezydent Riwlin. – Tylko ta odwaga umożliwi nam napisanie rozpoczętego już, nowego, obiecującego rozdziału naszej wspólnej historii łączącej nas całe wieki – dodał izraelski polityk.

Riwlin wyraził ogromną wdzięczność wszystkim "sprawiedliwym wśród narodów świata", to znaczy tym Polakom, którzy podczas wojny ratowali Żydów.

Stała wystawa otwartego dziś Muzeum, wykorzystująca m.in. najnowsze rozwiązania multimedialne, stanowi swoistą podróż przez tysiąc lat historii Żydów polskich – od średniowiecza do współczesności.

Wystawa stała Muzeum składa się z ośmiu galerii, które na powierzchni ponad 4000 m kw. opowiadają o kulturze i dziedzictwie polskich Żydów, z których czerpią Polska i świat.

Zwiedzający poznają odpowiedzi na pytania: Jak Żydzi pojawili się w Polsce? W jaki sposób nasz kraj stał się centrum żydowskiej diaspory i domem największej społeczności żydowskiej na świecie? Jak przestał nim być i jak odradza się tu życie żydowskie?

Wystawa opisuje tysiąc lat współistnienia Żydów i Polaków: ich współpracy, współzawodnictwa i konfliktów, autonomii, integracji i asymilacji. – Nie unikamy trudnych tematów, ale wydobywamy też jasne karty wspólnej historii – podkreślają twórcy wystawy.

W galeriach przedstawione są kolejne etapy historii, od legend o przybyciu Żydów na te ziemie, przez pierwsze ich osadnictwo, rozwój kultury, różnorodności społecznej, religijnej i politycznej, burzliwe wydarzenia sprzed wieków i czas Zagłady aż do współczesności.

Swoje pamiątki przekazał Muzeum m.in. ks. Romuald Jakub Weksler-Waszkinel, wieloletni wykładowca KUL zaangażowany w dialog chrześcijańsko-judaistyczny i polsko-żydowski. Obecnie mieszka w Jerozolimie i pracuje w Instytucie Pamięci Męczenników i Bohaterów Holokaustu Yad Vashem.

– Wyjeżdżając z Polski w 2009 r. powierzyłem organizatorom Muzeum Żydów Polskich, którego wówczas jeszcze nie było, najdroższe mi na świecie pamiątki materialne z mego rodzinnego domu, po żydowskich matce i ojcu Jakubie i Batii Wekslerów: samowar i wagę, bo chciałbym, by przetrwały mojej życie doczesne i by były tam, gdzie ma być pielęgnowana pamięć o Żydach polskich. Oby każdy, kto zwiedzi to Muzeum, mógł powiedzieć: "Żyd poczciwy OJCZYZNĘ jako Polak kochał" – powiedział KAI ks. Jakub Weksler-Waszkinel.

Wystawa stała muzeum ma charakter narracyjny: zwiedzający zanurzy się w historii opowiadanej przez zabytkowe przedmioty, malowidła, instalacje interaktywne, rekonstrukcje i makiety, projekcje wideo, dźwięki i teksty.

– Wystawa mówi o życiu, więc na każdym etapie wędrówki w przeszłość staramy się być jak najbliżej codziennego życia – oddajemy głos żydowskim kupcom, uczonym i artystom z danej epoki: rabinom, gospodyniom domowym, politykom, kronikarzom i rewolucjonistom. Tym, którzy zginęli i tym, którzy przetrwali – zaznaczają twórcy wystawy.

Prace nad projektem plastycznym i wykonawczym, a także nad realizacją wystawy stałej prowadziła polska pracownia architektoniczna Nizio Design International w oparciu o koncepcję przygotowaną przez brytyjską firmę Event Communications.

Dzięki tym zespołom wystawa główna wykorzystuje sprawdzone doświadczenia muzealne i najnowsze rozwiązania multimedialne.

Wystawa została przygotowana przez międzynarodowy zespół naukowców i kuratorów pod kierunkiem prof. Barbary Kirshenblatt-Gimblett.

Za sfinansowanie oraz realizację procesu projektowania i produkcji wystawy głównej odpowiada Stowarzyszenie Żydowski Instytut Historyczny. Powstanie wystawy jest możliwe dzięki wsparciu darczyńców z całego świata.

Inicjatywa utworzenia Muzeum Historii Żydów Polskich narodziła się w Stowarzyszeniu Żydowski Instytut Historyczny i stopniowo zyskała uznanie zarówno w Polsce, jak i za granicą. Dzięki wsparciu indywidualnych oraz instytucjonalnych darczyńców z całego świata w 1995 r. możliwe było rozpoczęcie prac nad projektem muzeum i kontynuowanie ich – jako inicjatywy społecznej – aż do roku 2005 r., gdy oficjalnie powołano do życia Muzeum Historii Żydów Polskich. Patronat nad tworzeniem muzeum objął Prezydent RP Aleksander Kwaśniewski.

Dzięki funduszom otrzymanym głównie od osób prywatnych i fundacji z USA, Niemiec, Wielkiej Brytanii i Polski z czasem możliwe stało się opracowanie projektu przyszłego muzeum, zgromadzenie unikatowej dokumentacji o polskich judaikach w kraju i za granicą, a także zbudowanie szerokiego poparcia międzynarodowego, konieczne dla zebrania funduszy potrzebnych do projektowania i produkcji wystawy głównej.

Muzeum POLIN jest pierwszą w Polsce publiczno-prywatną instytucją tworzoną wspólnie przez rząd, samorząd lokalny i organizację pozarządową. Od marca 2014 r. dyrektorem Muzeum jest profesor Dariusz Stola.

Muzeum POLIN jest punktem odniesienia dla wszystkich zainteresowanych dziedzictwem Żydów polskich oraz znakiem dokonującego się przełomu we wzajemnych stosunkach Polaków i Żydów. Sto tysięcy Żydów przyjeżdżających corocznie do Polski znajdzie w nim najważniejsze informacje, które pozwolą im świadomie kształtować własne plany podróży do miejsc rodzinnej historii.

Jednym z celów muzeum jest wspieranie rozwoju tożsamości żydowskiej wśród odradzającej się wspólnoty Żydów polskich.