Proboszcz kościoła św. Floriana na Pradze, ks. Franciszek Garncarek, był zaangażowany w akcję „Żegota” i współpracował z Januszem Korczakiem i Ireną Sendlerową, której dostarczał metryki dla dzieci wyprowadzanych z getta.
Podobnie ks. Marceli Godlewski – proboszcz parafii Wszystkich Świętych – wynosił z terenu getta ukryte pod ubraniami niemowlęta żydowskie, które następnie były przekazywane m.in. do ochronki Sióstr Franciszkanek Rodziny Maryi w podwarszawskich Płudach, a także do rodzin żydowskich albo chrześcijańskich. Na samej zaś dwupiętrowej plebanii przy parafii wszystkie mieszkania, poza pokojem proboszcza, oddano żydowskim rodzinom. Tam znaleźli schronienie m.in.: L. Hirszfeld, R. Hermellin, F. Drutowski, Z. Pfau oraz rodziny Zamenhofów, Gelbardów czy Grynbergów.
Sam rektor Seminarium Duchownego w Warszawie, ks. Roman Archutowski, odwiedzał rodziny żydowskie, a gdy była potrzeba, przeprowadzał je do bezpiecznych mieszkań. Jedną z przyczyn jego aresztowania, jak wspomina ks. Henryk Żochowski, była pomoc Żydom. Zginął na Majdanku 18 kwietnia 1943 r.
Do dziś mieszka w Izraelu Halina Aszkenazy-Engelhard, którą pod fikcyjnym nazwiskiem Ogonowska przy bazylice Najświętszego Serca Jezusowego na ul. Kawęczyńskiej w Warszawie ukrywał m.in. salezjanin, ks. Michał Kubacki.
Kapłanem ofiarnie pomagającym Żydom na terenie Warszawy był też ks. Władysław Głowacki, który wydał ponad 300 metryk, dostarczał żywność do getta i broń dla ŻOB-u. Przerzucił też wielu Żydów na aryjską stronę, a sam powtarzał: „Jestem księdzem, i jeśli ktoś mnie błaga o pomoc, muszę mu pomóc bez względu na wszystko”.
Przykładów świadczących, jak wielu księży warszawskich ryzykowało życie, aby pomóc Żydom, jest wiele.
Do tej pory nie ma monografii na temat pomocy księży i dla ludności żydowskiej w Polsce. Osoby posiadające informacje na ten temat są proszone o kontakt telefoniczny pod numerem telefonu 609 498 523.
 | Artur Rytel-Andrianik, ks. Paweł Rytel-Andrianik |
Co? Gdzie? Kiedy?
