Beata Rędziak, Tomasz Wiścicki / Warszawa
fot. Imagens Evangélicas / Foter / (CC BY 2.0)
Domeną Kościoła jest przede wszystkim duszpasterstwo trzeźwości, którego celem jest – jak to formułuje bp Tadeusz Bronakowski, przewodniczący Zespołu ds. Apostolstwa Trzeźwości Konferencji Episkopatu Polski – „budowanie wśród wiernych postaw sprzyjających życiu w trzeźwości”. Chodzi tu więc przede wszystkim o nie tyle o pomoc osobom uzależnionym, ile o to, by tych uzależnionych było jak najmniej.
Oczywiście, kościelna pomoc osobom uzależnionym od alkoholu także istnieje. – Kościół musi i powinien zajmować się ludźmi uzależnionymi, bo jednym z jego fundamentalnych zadań jest troska o ludzi chorych, a to są ludzie chorzy – mówi bp Antoni Długosz o działalności Kościoła wobec uzależnionych.
Jak to ujmuje sekretarz Zespołu, o. Oskar Puszkiewicz OFM, „sami nie leczymy, ale wspieramy, inicjujemy, patronujemy różnym inicjatywom w różnych miejscach Polski”. Pomoc ta obejmuje nie tylko osoby uzależnione od alkoholu, ale także ich rodziny. Jak wiadomo, alkoholik współuzależnia także osoby mu najbliższe, a wpływ uzależnionego od alkoholu rodzica rozciąga się na dzieci. – Jeden uzależniony generuje 6 osób współuzależnionych. Ta liczba wzrasta – zaznacza o. Robert Krzywicki MIC z licheńskiego Centrum Pomocy Rodzinie i Osobom Uzależnionym. Stąd też wspólnotom Anonimowych Alkoholików towarzyszą także obejmujące współuzależnione rodziny wspólnoty Al-Anon, a także DDA – dorosłych dzieci alkoholików.
Choć idea tej „rodziny” wspólnot, uchodzących za jedno ze skuteczniejszych narzędzi radzenia sobie z problemem uzależnień od alkoholu, nie wywodzi się z Kościoła katolickiego, to jednak w polskich warunkach bardzo często znajdują one oparcie właśnie w nim. Wydaje się to naturalne: wspólnoty odwołują się do duchowości swych członków, tak jak oni sami ją rozumieją. U nas dla większości oznacza to duchowość katolicką, a co za tym idzie – jakiś związek z Kościołem. Jak wyjaśnia o. Puszkiewicz, nie wszystkie wspólnoty sobie tego życzą, te jednak, które widzą taką potrzebę, znajdują miejsce w Kościele, np. przy parafiach. Pielgrzymka grup AA na Jasną Górę zgromadziła ostatnio 30 tys. uczestników.
Przede wszystkim zapobiegać...
Szczególne znaczenie w kościelnym ruchu trzeźwościowym ma zainicjowana w 1979 r. przez inicjatora ruchu oazowego, ks. Franciszka Blachnickiego, Krucjata Wyzwolenia Człowieka. Jej przesłanie – jak wyjaśnia bp Tadeusz Bronakowski – wypływa z Ewangelii i nauki Kościoła: jesteśmy dziećmi Boga, zmierzającymi ku zbawieniu, dlatego musimy umacniać cnoty, które są nam na tej drodze potrzebne, a jednocześnie chronić przed wszystkim, co zagraża naszej wolności i godności. Jak zauważa o. Puszkiewicz, o KWC nie jest dziś specjalnie głośno, jednak to ona wciąż kształtuje duchowość ruchów trzeźwościowych w Polsce.Katolicki ruch trzeźwościowy działa w różnych formach. Są wśród nich działania typowo religijne, jak pielgrzymki, rekolekcje, dni skupienia, czuwania, Msze Święte w intencji trzeźwości i o uwolnienie z nałogu, nabożeństwa Drogi Krzyżowej. W tym roku Ogólnopolska Pielgrzymka Apostolstwa Trzeźwości na Jasną Górę odbyła się już po raz 33. Jest też aktywność służąca edukacji, uczulaniu na problem trzeźwości i trafnemu jego opisaniu, jak konferencje, szkolenia dla kapłanów i katechetów, kursy dla alumnów seminariów, publikacje, audycje w mediach.
Co roku odbywa się ogólnopolski Tydzień Modlitw o Trzeźwość Narodu. Tegoroczny, 46. (10-16 lutego), odbył się pod hasłem „Ojciec – świadek wiary i trzeźwości”.
Na uwagę zasługuje powstała w latach osiemdziesiątych XX w. inicjatywa uznania sierpnia za miesiąc abstynencji. Wybór nie był przypadkowy – oczywiste są skojarzenia z gdańskim Sierpniem 1980 i zwycięską Bitwą Warszawska 1920 r., ale także najważniejszym świętem maryjnym. To charakterystyczne dla Polski, szczególnie żywe w latach osiemdziesiątych, połączenie symboliki religijnej i patriotycznej miało sprzyjać uznaniu walki o trzeźwość za zasadnicze zadanie stojące przed narodem. W pierwszych publicznych, uroczystych ślubowaniach trzeźwościowych (np. w Warszawie – w archikatedrze św. Jana) uczestniczyli działacze ówczesnej opozycji antykomunistycznej. Sens tej inicjatywy był zarówno praktyczny (skłonienie ludzi do rezygnacji z picia), jak i duchowy (ofiarowanie całkowitego powstrzymania się od alkoholu jako ekspiacji za grzech nadużywania alkoholu – dla jego przezwyciężenia). I choć ówczesna propaganda komunistyczna podkreślała z lubością, że sprzedaż alkoholu w sierpniu nie spadała, to jednak inicjatywa sierpniowej abstynencji wydaje się niezwykle ważnym elementem zmagań o trzeźwość. W późniejszych latach miesiąc trzeźwości schodził nieco na margines – dziś można mieć nadzieję na odrodzenie znaczenia tej inicjatywy.
Szczególnie istotne są działania służące tworzeniu wzorców życia bez alkoholu, czego nie sposób przecenić w naszym kraju, w którym obyczajowość jest zrośnięta z alkoholem, tworząc w wielu środowiskach praktycznie kulturowy przymus picia alkoholu w różnych okolicznościach. Stąd szczególna waga organizowanych i propagowanych od lat bezalkoholowych balów sylwestrowych i karnawałowych.
Na uwagę zasługuje ruch Wesele Wesel. Jego inicjatorem jest ks. Władysław Zązel, proboszcz z Kamesznicy na Żywiecczyźnie. Widząc spustoszenia w życiu swych parafian związane z piciem, zaczął wśród nich propagować wesela bezalkoholowe. W jego ujęciu nie oznaczało to wyrzeczenia, a przeciwnie – uwolnienie od ograniczeń. Od 1995 r. z jego inicjatywy co roku w innym miejscu odbywają się Ogólnopolskie Spotkania Małżeństw, Które Miały Wesela Bezalkoholowe „Wesele Wesel”. Jubileuszowe, dwudzieste, od 31 lipca do 3 sierpnia, wraca do źródła – Kamesznicy. Program spotkań wypełniają rekolekcje, konferencje – i wieczorne zabawy, oczywiście bez alkoholu. Podobne działania – pod hasłem Podkarpackie Wesele bez Toastu – odbywają się w archidiecezji przemyskiej, w michalickim sanktuarium w Miejscu Piastowym.
Co? Gdzie? Kiedy?
