Niedobór i nadmiar śliny

fot. pexels.com

Najczęściej suchość w jamie ustnej spowodowana jest odwodnieniem. Przyczyną może być wypijanie zbyt małej ilości płynów. Tak często dzieje się u osób starszych, które starają się rzadziej korzystać z toalety. Przyczyną odwodnienia może być też utrata płynów w przebiegu wysokiej gorączki, nadmiernego pocenia się, wymiotów, biegunki, przyjmowania leków odwadniających. Podstawowe objawy odwodnienia to suchy język i błony śluzowe, sucha skóra, często (ale nie zawsze) obniżone ciśnienie tętnicze krwi, wydalanie mniejszej ilości ciemnego moczu. U małych dzieci i osób starszych może pojawić się apatia lub rozdrażnienie. Zmniejszenie wydzielania śliny występuje także po lekach przeciwdepresyjnych, przeciwlękowych, przeciwbólowych, rozszerzających oskrzela, o działaniu przeciwhistaminowym (stosowane w uczuleniach), pobudzających układ współczulny, stosowanych w leczeniu niektórych infekcji i nowotworów. Suchość w jamie ustnej jest częsta po radioterapii zmian w obrębie głowy i szyi.

Pojawieniu się suchości w jamie ustnej sprzyja także palenie papierosów, oddychanie przez usta – szczególnie przy zatkanym nosie. Typowe jest uczucie suchości przy dużym stresie.

Jeśli jednak suchość w ustach występuje, mimo że nie ma wymienionych wyżej czynników, należy szukać przyczyny dalej. Konieczna jest wizyta u lekarza celem dalszej diagnostyki.

Podstawą są badania w kierunku cukrzycy; tacy chorzy odczuwają silne pragnienie, piją bardzo dużo płynów (najchętniej słodkich), wydalają dużo moczu i wciąż mają suchy język. Inną częstą przyczyną jest nadczynność tarczycy, niedobór żelaza lub witaminy B1 i B6. Przyczyną mogą być także choroby samych ślinianek. Jedną z nich jest zespół Sjögrena. To choroba autoimmunologiczna, w której przeciwciała atakują między innymi ślinianki, zaburzając ich pracę. Także u pacjentów z toczniem rumieniowatym czy reumatoidalnym zapaleniem stawów zmniejszenie wydzielania śliny nie jest rzadkie.

Suchość w jamie ustnej może być też odczuwana, gdy ślina jest lepka i gęsta. Zdarza się tak przy stanie zapalnym zatok, przy przeroście migdałków, powtarzających się często infekcjach czy chorobie refluksowej przełyku.

Z kolei zwiększone wydzielanie śliny często jest stanem fizjologicznym; pojawia się na widok lub zapach pożywienia. Występuje przy zatruciu pokarmowym, przy niektórych zakażeniach – szczególnie w obrębie gardła. Może też być objawem poważnych chorób układu nerwowego, takich jak porażenie mózgowe, choroba Parkinsona, stwardnienie zanikowe boczne. Także osoby z nowotworami w obrębie jamy ustnej czy przełyku mogą odczuwać większe wydzielanie śliny. Ślinotok jest typowy przy wściekliźnie na bardzo zaawansowanym etapie.

O leczeniu suchości w jamie ustnej w następnym odcinku.

Idziemy nr 46/2022