28 marca
czwartek
Anieli, Sykstusa, Jana
Dziś Jutro Pojutrze
     
°/° °/° °/°

Kościół stanął z narodem

Ocena: 0
5915
Interwencje u władz w sprawie zwolnienia internowanych, otoczenie ich opieką duchową i materialną, opieka duszpasterska nad strajkującymi, modlitwy za naród i spokój społeczny w kraju – to tylko niektóre działania podjęte przez Kościół katolicki w pierwszych tygodniach stanu wojennego. Mija 32. rocznica tego wydarzenia.
W nocy z 12 na 13 grudnia 1981 roku, gdy w Gdańsku kończyły się właśnie obrady Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność”, a w Warszawie trwała przerwa w obradach Kongresu Kultury Polskiej, wojsko rozpoczęło pacyfikację kraju. Już w pierwszych godzinach stanu wojennego w ramach operacji o kryptonimie „Jodła” zatrzymano ponad 3 tysiące ludzi, w sumie zaś internowano ponad 10 tysięcy osób. Skierowano je do wcześniej przygotowanych 52 zakładów karnych – tzw. internatów. Wśród internowanych znaleźli się także katolicy świeccy, m.in. członkowie Klubów Inteligencji Katolickiej czy też wykładowcy Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, a także – o czym na ogół się nie wspomina – kapłani: Leon Kantorski z Podkowy Leśnej oraz Stanisław Małkowski z Warszawy; ostatecznie zwolniono ich po interwencji Episkopatu Polski. Ks. Małkowskiego próbowano bezskutecznie szantażować, żądając podpisania deklaracji lojalności. Dzięki interwencji Episkopatu władze zwolniły także Andrzeja Kijowskiego, Jerzego Łojka oraz Klemensa Szaniawskiego. W pierwszych dniach stanu wojennego zatrzymano ponadto ks. Bolesława Jewulskiego z Połczyna-Zdroju, który za wygłoszenie odważnego kazania 20 grudnia 1981 roku został skazany na 3,5 roku więzienia.

Tej samej nocy władza zajęła środki łączności. Telewizja i radio przerwały nadawanie zaplanowanych programów, transmitując przemówienie gen. Wojciecha Jaruzelskiego. Ogłosił on wprowadzenie stanu wojennego i zawiązanie Wojskowej Rady Ocalenia Narodowego (WRON).


Zneutralizować Kościół

Władzom stanu wojennego zależało zdecydowanie na neutralizacji Kościoła. Wyżsi oficerowie odpowiedzialni za przebieg operacji w terenie otrzymali zadanie osobistego powiadomienia biskupów ordynariuszy o podjętych działaniach. Prymas Polski został poinformowany o wprowadzeniu stanu wojennego osobiście przez członka Komitetu Centralnego PZPR Kazimierza Barcikowskiego, min. Jerzego Kuberskiego i gen. Mariana Rybę w siedzibie arcybiskupów warszawskich na Miodowej, o 5.30 rano. Ks. Prymas, relacjonując słowa delegacji partyjno-rządowej podczas posiedzenia Rady Głównej Episkopatu, powiedział: „Podobno gen. Jaruzelski wybrał mniejsze zło, aby zapobiec zamachowi stanu przez [czyli „beton partyjny”] 15 grudnia 1981 roku i przez „Solidarność” 17 grudnia 1981 roku”. Prymas Glemp wysłuchał opinii swoich rozmówców, po czym, zgodnie z wcześniejszym zaproszeniem, udał się do Częstochowy na spotkanie z młodzieżą, zorganizowane przez Niezależne Zrzeszenie Studentów w intencji zakończonego niedawno strajku. W związku z nieobecnością Prymasa, o godz. 11 w Urzędzie ds. Wyznań odbyła się rozmowa przedstawicieli Episkopatu z władzami. Ze strony władz padły nowe argumenty: „Wykorzystano ostatni atut, by nasze problemy rozwiązać siłami polskimi, by nie doszło do interwencji z zewnątrz, by zaoszczędzić Narodowi cierpień i nie urazić jego dumy” – wspominał uczestnik spotkania, ks. Alojzy Orszulik. Straszono stronę kościelną Układem Warszawskim.

Wyżsi oficerowie,
odpowiedzialni za przebieg operacji w terenie,
otrzymali zadanie osobistego powiadomienia
biskupów ordynariuszy
o stanie wojennym i podjętych działaniach

Bp. Tokarczuka stan wojenny zaskoczył w Rzeszowie, dokąd jego śladem pojechał miejscowy komisarz wojskowy. Bp Rozwadowski został poinformowany o wprowadzeniu stanu wojennego przez dyrektora Wydziału ds. Wyznań w Łodzi i towarzyszącego mu płk. Kazimierza Garbacika, komisarza wojskowego województwa łódzkiego. Podobne wizyty składano innym ordynariuszom. Na prośbę bp. Bronisława Dąbrowskiego władze zgodziły się, by sekretariat Episkopatu skorzystał z wojskowych środków łączności w celu poinformowania członków Rady Głównej o terminie spotkania w Warszawie – 15 grudnia. Jej obrady w całości poświęcono ocenie sytuacji w kraju. Kontakty między biskupami a władzami państwowymi stały się teraz permanentne, a głównym przedmiotem rozmów były interwencje hierarchów na rzecz konkretnych osób – internowanych i aresztowanych, zwolnionych z pracy za odmowę podpisania tzw. „lojalki”.


Episkopat odnajduje Lecha Wałęsę

Biskupi bardzo szybko dotarli do Lecha Wałęsy aresztowanego w Gdańsku i przewiezionego do pałacyku w Chyliczkach pod Warszawą. „Rozmowa trwała godzinę i odbyła się przy obecności funkcjonariusza MSW. Był nim płk Adam Pietruszka ps. Matuszko. Polecił on bp [Bronisławowi] Dąbrowskiemu, aby do pokoju Wałęsy wszedł bez teczki. Bp Dąbrowski zaprotestował wobec [Kazimierza] Barcikowskiego, a ten go przeprosił” – wspominał ks. Orszulik – Wałęsę zastaliśmy w dobrym stanie psychicznym i fizycznym”. Władze zamierzały skłonić go do uległości, czyli wyrażenia zgody na reaktywowanie „Solidarności” w pełni kontrolowanej przez Służbę Bezpieczeństwa i partię, na czele z „figurantem”, czyli jej dotychczasowym przewodniczącym. Jednak rozmowa Wałęsy z wysłannikami Kościoła zmusiła władze do rewizji planów: „Idea wykorzystania Wałęsy jest nierealna. Wałęsa jest parszywym, prymitywnym i zakłamanym typem ([opinia:] tow. Ciosek, minister ds. związków zawodowych). Bez swych doradców jest kompletnym zerem. Po pierwszych rozmowach z przedstawicielami rządu oświadczył, że wita z radością stan wojenny i zgadza się z tym, żeby unieszkodliwić ekstremalne siły. Obiecał współpracować z rządem. […] Ale już podczas drugiego spotkania zażądał spotkania ze swymi doradcami i z Prezydium KK”.

Rozmowy z Wałęsą stanowiły element szerszej akcji SB o krypt. „Renesans”, z której ostatecznie zrezygnowano jesienią 1982 roku. Wałęsę ostatecznie internowano (do tego czasu był „gościem” władz) i przetrzymywano w ośrodku rządowym w Arłamowie, w Bieszczadach. Tam również dotarli wysłannicy Episkopatu, w tym ks. Orszulik, którzy odwiedzali go wielokrotnie aż do 17 października 1982 roku.


W obronie praw

„Dramatyczna decyzja władz wprowadzająca stan wojenny w naszym kraju stanowi cios dla społecznych oczekiwań i nadziei, że drogą narodowego porozumienia można rozwiązać istniejące problemy naszej Ojczyzny” – pisali członkowie Rady Głównej Episkopatu Polski podczas wspomnianego posiedzenia z 15 grudnia 1981 roku. „Poczucie moralne społeczeństwa zostało poważnie ugodzone dramatycznym ograniczeniem praw obywatelskich”.

W Kościele hierarchicznym nie było wątpliwości
co do negatywnej oceny komunizmu
i postaw, które ten ustrój promował

Biskupi stwierdzali następnie, że warunkiem zachowania spokoju społecznego były nie czołgi, a przywrócenie praw NSZZ „Solidarność”. Odważna treść komunikatu miała zneutralizować nadużywaną przez władzę stanu wojennego tonującą wypowiedź prymasa Polski z 13 grudnia 1981 roku, wypowiedzianą podczas Mszy Świętej w warszawskim kościele jezuitów przy ul. Świętojańskiej. Prymas nawoływał wówczas: „Nie podejmujcie walk Polak przeciwko Polakowi”.

Podczas posiedzenia biskupi zgodnie przyjęli katalog zaleceń obowiązujących od tej pory duchowieństwo katolickie w całej Polsce: „Uprasza się Księży Biskupów, aby byli łaskawi: 1. Występować do Wojennych Komisarzy Wojewódzkich o zwolnienie internowanych szczególnie ojców i matek rodzin i chorych; 2. Zabiegać o możliwość ew. odwiedzin osób internowanych w okresie Świąt Bożego Narodzenia; 3. Udzielać rodzinom osób internowanych pomocy moralnej i materialnej; 4. Rozważyć możliwość udzielenia Księżom Dziekanom specjalnych pełnomocnictw dla Duszpasterzy; 5. Strajkujący robotnicy, tak samo internowani mają prawo do sakramentalnej posługi duszpasterskiej; 6. W Niedziele i święta [biskupi] modlą się za Naród i pokój społeczny w kraju; 7. W kontaktach z przywódcami lub strajkującymi robotnikami przekonywać ich do postawy wyrażonej w komunikacie Rady Głównej z dnia 15 grudnia 1981 roku; 8. Proboszczowie wiejskich parafii będą rolnikom przypominać o obowiązkach żywienia społeczeństwa; 9. O zniesienie godziny policyjnej w Warszawie prosi Sekretarz Episkopatu; 10. W godzinach policyjnych księża udający się do chorych powinni udać się z legitymacją kapłańską”.

PODZIEL SIĘ:
OCEŃ:
- Reklama -

DUCHOWY NIEZBĘDNIK - 29 marca

Wielki Piątek
Dla nas Chrystus stał się posłusznym aż do śmierci, i to śmierci krzyżowej.
Dlatego Bóg wywyższył Go nad wszystko i darował Mu imię ponad wszelkie imię.

+ Czytania liturgiczne (rok B, II): J 18, 1 – 19, 42
+ Komentarz do czytań (Bractwo Słowa Bożego)

ZAPOWIADAMY, ZAPRASZAMY

Co? Gdzie? Kiedy?
chcesz dodać swoje wydarzenie - napisz
Blisko nas
chcesz dodać swoją informację - napisz



Najczęściej czytane artykuły



Najwyżej oceniane artykuły

Blog - Ksiądz z Warszawskiego Blokowiska

Reklama

Miejsce na Twoją reklamę
W tym miejscu może wyświetlać się reklama Twoich usług i produktów. Zapraszamy do kontaktu.



Newsletter