Kiedy omówione skrzydła zostaną zamknięte, można zobaczyć przedstawienia malarskie na ośmiu kwaterach. Wielu badaczy nie znajdowało w nich konsekwencji chronologicznej i całość długo pozostawała zagadką. Należy je po prostu oglądać w sekwencji pionowej. Patrząc od lewej strony, widzimy kolejno sceny: Prezentacja Maryi w świątyni – Zaślubiny Maryi z Józefem/Jezus uczący się chodzić przy sustentaculum – Dwunastoletni Jezus nauczający w świątyni/Obrzezanie – Rzeź niewiniątek/Zesłanie Ducha Świętego – Maryja Służebnica w świątyni
i modlitwa różańcowa.
Pozornie niezwiązane ze sobą sytuacje przy dokładniejszym oglądzie prezentują się jako strefa ziemska i niebiańska. Rozgrywające się w dolnym pasie sceny profanum nawiązują tematycznie do górnych scen, już sacrum, rozgrywających się w asyście ukrytych w arkadach malarskich sklepień aniołów. Zaślubiny ziemskie i ofiarowanie Maryi Bogu, Jezus uczący się chodzić na ziemi i Jezus z podwyższenia nauczający starszych, przelanie krwi na ziemi i przelanie krwi Boskiej powyżej, zesłanie Ducha Świętego i Maryja Służebnica Świątyni Pańskiej. Ukazanie zatem Jezusa przy chodziku jest fragmentem większej opowieści. Najpierw On sam uczy się chodzić w asyście aniołów pod czujnym okiem Matki, później – wciąż jako młodzieniec – będzie uczył w świątyni starszych, jak mają „chodzić”, poruszać się w Piśmie.
W ostatniej scenie widzimy czcicieli różańca, klęczące postacie z różańcami w dłoniach. Warto wspomnieć, że pierwsze bractwo różańcowe na Śląsku powstało już 12 stycznia 1481 r. przy wrocławskim kościele św. Wojciecha, a jego założycielem był Jan z Chemnitz, kaznodzieja i lektor z klasztoru dominikanów we Freiburgu.Kiedy wszystkie skrzydła poliptyku zostaną zamknięte, oczom widzów ukazują się cztery malarskie przedstawienia: Modlitwa Jezusa w Ogrójcu, Pojmanie, Ukrzyżowanie i Złożenie Jezusa do
grobu.
Warto jeszcze zwrócić uwagę na rzeźbiarskie popiersia umieszczone w predelli poniżej głównego przedstawienia, widoczne w każdej fazie otwierania nastawy. Można wyróżnić: św. Dorotę, św. Jana Chrzciciela, św. Augustyna, niezidentyfikowaną świętą, św. Wawrzyńca i św. Grzegorza Wielkiego.
Rozwiązanie zagadki
Przyglądając się wszystkim odsłonom tajemnic Poliptyku Zwiastowania z Jednorożcem, można odnieść wrażenie, że pokazuje on szczególne miejsce Matki Bożej w Kościele. Naszym oczom ukazuje się przemyślany traktat o udziale Najświętszej Maryi Panny w dziele Zbawienia. Począwszy od Jej zgody na Wcielenie, przez wypowiedziane przez nią fiat w scenie Zwiastowania, jesteśmy świadkami Jej drogi do bycia Współodkupicielką.Wymowa całego dzieła wiąże się ściśle z udzielonym Jej przez Boga przywilejem Niepokalanego Poczęcia. Należy pamiętać, że choć dogmat o niepokalanym poczęciu NMP został ogłoszony w 1854 roku, to kult tego przywileju datuje się od V–VI wieku, a szczególną popularność zyskał on właśnie w XV wieku.
Zwiedzających nieustannie frapują detale tego imponującego dzieła pochodzącego z piętnastowiecznego Śląska. Warto wybrać się do galerii szczególnie teraz, w okresie Bożego Narodzenia, aby w tej szczególnej atmosferze z bliska obejrzeć dokładnie legendarnego jednorożca, Dzieciątko przy chodziku, imponujące złote tło – i samemu odczytać znaczenie tajemniczych przedstawień.
***
Retabulum, czyli nastawa ołtarzowa – dekoracja ołtarza powyżej mensy ołtarzowej
Poliptyk – nastawa ołtarzowa z ruchomymi skrzydłami, ze względu na liczbę skrzydeł można wyróżnić: dyptyk (dwa skrzydła), tryptyk (szafa główna i dwa skrzydła), kwadryptyk (cztery skrzydła), pentaptyk (szafa główna i cztery skrzydła)
Predella – podstawa nastawy ołtarzowej w postaci skrzyni, może być malowana lub rzeźbiona
 | Marianna Otmianowska |
Co? Gdzie? Kiedy?
