– W szczególności chcielibyśmy ocalić od zapomnienia opowieści świadków historii. Zależy nam, żeby dać głos bohaterom, których walka o wolną Polskę trwała aż do 1989 roku – podkreśla Jan Ołdakowski, dyrektor Muzeum Powstania Warszawskiego.
Przynosić można dosłownie wszystko: rzeczy osobiste więźniów, zdjęcia, listy, dokumenty, dokumenty ze śledztwa, rysunki, a także grypsy. Każda z pamiątek będzie na wagę złota!
Ekspozycja powstanie w piwnicach budynku dawnego Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego, dziś Ministerstwa Sprawiedliwości przy ul. Koszykowej, gdzie w latach 1945-1954 działał areszt śledczy. Działali tutaj słynący z brutalności – z wysokimi stopniami wojskowymi bądź tytułami służbowymi – komunistyczni zbrodniarze, tacy jak Józef Różański, Anatol Fejgin, Adam Humer, Luna Brystygierowa, Stanisław Radkiewicz. Wśród osadzonych znaleźli się m.in. prof. Wiesław Chrzanowski, który spędził w areszcie ponad cztery miesiące, gen. Emil Fieldorf „Nil”, Henryk Kończykowski „Halicz”, żołnierz AK, i wielu, wielu innych, obecnych w wielu artykułach na naszych łamach. Choć w tym miejscu nie wykonywano wyroków, to podczas śledztwa zginęło wiele osób, m.in. Jan Rodowicz „Anoda” – uczestnik akcji pod Arsenałem, żołnierz Batalionu „Zośka”, czy prof. Marian Grzybowski, światowej sławy dermatolog.
– „Ile czasu spędził pan na Koszykowej? – Nie pamiętam, bo potem siedziałem w drugiej celi. Chyba trzy miesiące.
– Na początku Masny codziennie brał pana na przesłuchania?
– Tak. To było rano? Po południu? Tak mu wypadło. Przed południem. Czasami przed południem i po południu. Czasami tylko po południu. Jak mu wypadło. Rano czy po południu – wszystko jedno. I tak tłukł, i tak tłukł”.
Wacław Sikorski „Bocian” zaznacza: „To było więzienie, ohydne, ordynarne. […] Właśnie w tym więzieniu na Koszykowej, w MBP, w tym samym dniu co mnie przywieźli generała Antoniego Hedę. Wtedy był majorem podpułkownikiem, bo awansował teraz za prezydentury Lecha Kaczyńskiego. Dostał awans na stopień generała. Tam we dwóch siedzieliśmy”.
Z kolei Henryk Kończykowski opowiadał podczas konferencji prasowej w MPW, że po aresztowaniu został zaprowadzony do piwnicy, do małego pomieszczenia.
– Półmrok. Nie dochodzi światło dzienne. Niby okienko jest, ale za kratami i zasłonięte. Półmrok przez cały czas. Wpuścili mnie do celi, pokazały się dwie osoby: zarośnięte, przetrzymywane już od jakiegoś czasu. Nie było golenia, nie było mycia czy koców – spało się na betonie, jak się przyjechało. Czy jest dzień, czy noc, wiedziało się po tym, czy przynosili kawałek chleba – poranek, zupę – popołudnie, czy samą wodę – wieczór. Czułem się jak zamknięty w katakumbach. Byłem tak przez dwa miesiące odcięty od życia i świata – mówił.
Ekspozycja ma przybliżyć te właśnie dramatyczne powojenne losy żołnierzy Polski Walczącej, których nie ominął stalinowski terror. Chce pokazać, że za walkę z okupantem najpierw niemieckim, a potem komunistycznym najwięksi bohaterowie oddawali życie. Mimo ich odwagi i bohaterstwa po zakończonych walkach nie czekały na nich wysokie stanowiska, nagrody, ale więzienne cele.
Na wystawie pokazane zostaną struktury resortu bezpieczeństwa, metody działania, skala inwigilacji społeczeństwa przez władze PRL.
Każdy, kto chciałby odpowiedzieć na apel MPW i przekazać pamiątki, może to uczynić w Muzeum Powstania Warszawskiego (ul. Grzybowska 79, Pokój Kombatanta, I piętro, budynek C, e-mail: zbiorka@1944.pl).
 | Ewelina Steczkowska |
.jpg&w=624&h=543)
Co? Gdzie? Kiedy?
