28 marca
czwartek
Anieli, Sykstusa, Jana
Dziś Jutro Pojutrze
     
°/° °/° °/°

Kaukaska kolebka chrześcijaństwa

Ocena: 0
4377
Armenia była pierwszym krajem na świecie, w którym chrześcijaństwo ustanowiono religią państwową. Stało się to na początku IV wieku, gdy w Rzymie trwały krwawe prześladowania chrześcijan.
Klasztor Khor Virap na tle Araratu

Wśród historyków toczy się wprawdzie spór dotyczący dokładnej daty chrztu Armenii, najczęściej jednak uznaje się, że był to rok 301, za rządów króla Tirydatesa III. Tę właśnie datę przyjęto, organizując w 2001 roku obchody 1700. rocznicy przyjęcia chrześcijaństwa w Armenii. Z pielgrzymką do tego kraju przybył wówczas papież Jan Paweł II.

Od początków chrześcijaństwa w Armenii budowano dwa typy świątyń: kościoły na planie krzyża równoramiennego z kopułą oraz kościoły bazylikowe, do których z czasem również dodano kopułę. Charakterystycznym elementem ormiańskich świątyń jest duży przedsionek zwany gawit lub żematun, który służył jako miejsce spotkań i obrad.

Najważniejszą świątynią Armenii, kościołem macierzystym Apostolskiego Kościoła Ormiańskiego, jest katedra w Eczmiadzynie, zbudowana na miejscu świątyni wzniesionej przez św. Grzegorza Oświeciciela, uznawanego za fundatora Kościoła ormiańskiego. Eczmiadzyn jest dziś nazywany duchową stolicą Armenii i „ormiańskim Watykanem”.

Szczególne miejsce w religijnych i kulturalnych dziejach Armenii zajmują klasztory. W przeszłości były one nie tylko ośrodkami kultu, ale również rozwoju nauki i sztuki. Do najznamienitszych dzieł ormiańskiej architektury należą pochodzące z X wieku kompleksy klasztorne Sanahin i Hagpat, leżące w północnej Armenii, w pobliżu granicy z Gruzją. W XII i XIII wieku były one ważnymi ośrodkami naukowymi, w których studiowano filozofię, teologię, nauki humanistyczne i ścisłe oraz medycynę; przepisywano tam także manuskrypty i malowano obrazy (głównie miniatury).

Odwiedzany przez wielu pielgrzymów i turystów klasztor Khor Virap związany jest z „apostołem Armenii” św. Grzegorzem Oświecicielem, który spędził tu kilkanaście lat swego życia. Drugim ważnym powodem niezwykłej popularności tego miejsca jest jego położenie u podnóża Araratu. Z klasztoru roztacza się niezwykły widok na tę świętą dla Ormian górę, która od czasu traktatu w Karsie (zawartego po wojnie turecko-ormiańskiej w 1921 roku) znajduje się na terytorium Turcji, a dla Ormian jest wciąż symbolem utraconych ziem.


Chaczkar
w klasztorze Noravank
Zespół klasztorny Geghard ukryty jest w malowniczym wąwozie. Prawdopodobnie już w IV wieku istniał tu pierwszy klasztor, który ze względu na swoje położenie w naturalnych pieczarach był nazywany „Klasztorem w Grotach”. Obecną nazwę „Klasztor Włóczni” przekazy wiążą z przechowywaną tu rzymską włócznią – tą, którą według tradycji rzymski legionista Longin przebił bok Chrystusa.

Przepięknie położony klasztor Norawank (największy rozkwit w XII-XIV wieku, pod patronatem magnackiego rodu Orbelianów) zachwyca architekturą i rzeźbami autorstwa wybitnych artystów tamtych czasów: Momika i Siranesa. Prawdziwym arcydziełem jest płaskorzeźba ukazująca Trójcę Świętą w tympanonie przedsionka kościoła pod wezwaniem św. Jana Chrzciciela: Bóg Ojciec trzyma w ręku głowę Adama, po Jego lewej stronie znajduje się gołębica symbolizująca Ducha Świętego, a po prawej (bardzo rzadko spotykana w Armenii) – scena Ukrzyżowania.

Charakterystycznym elementem krajobrazu Armenii są chaczkary – kamienne krzyże, umieszczane na cmentarzach, w klasztorach, w miejscach pamięci i na rozstajach dróg. Każdy kamień-krzyż jest inny, każdy jest dziełem sztuki, a Ormianie twierdzą, że jest ich ponad sto tysięcy… Pierwsze, proste krzyże pojawiły się w IV wieku, masowo zaś zaczęły powstawać w IX wieku. Bogato zdobione motywami roślinnymi i geometrycznymi ormiańskie chaczkary zwane są także „kwitnącymi krzyżami” – to krzyże Zmartwychwstania, a nie (jak w kulturze europejskiej) Męki Pańskiej. W ormiańskiej tradycji istnieje bowiem przekonanie, że drzewo krzyża, na którym skonał Chrystus, zakwitło bądź zostało oplecione kwitnącą rośliną.

Ksiądz Stanisław Pindera w przedmowie do pięknego albumu poświęconego Armenii napisał: „Z powodu wielkiego nagromadzenia zabytków to prawdziwe muzeum pod otwartym niebem. Na skałach, nad przepaściami, w kamiennych wąwozach, na zboczach górskich szczytów znajduje się wiele katedr, kościołów, zamków, obronnych fortec. Niektóre z tych obiektów to bezcenne dzieła architektury pod opieką UNESCO. […] To najstarszy chrześcijański kraj na świecie. 1600 lat temu powstał alfabet ormiański […]. Słowo pisane i religia służyły zachowaniu narodowej tożsamości”.


***
Materiał przygotowany we współpracy z Pallotyńskim Biurem Pielgrzymkowo-Turystycznym PEREGRINUS, ul. Skaryszewska 12, 03-802 Warszawa, tel. 22 619 15 02, 22 618 67 23, 22 618 68 51, www.bp.ecclesia.org.pl.

Magda Siemińska
fot. ks. Stanisław Wójtowicz
, Beata Kozakiewicz
Idziemy nr 28 (511), 12 lipca 2015 r.


PODZIEL SIĘ:
OCEŃ:
- Reklama -

DUCHOWY NIEZBĘDNIK - 28 marca

Wielki Czwartek
Daję wam przykazanie nowe,
abyście się wzajemnie miłowali,
tak jak Ja was umiłowałem.

+ Czytania liturgiczne (rok B, II): J 13, 1-15
+ Komentarz do czytań (Bractwo Słowa Bożego)

ZAPOWIADAMY, ZAPRASZAMY

Co? Gdzie? Kiedy?
chcesz dodać swoje wydarzenie - napisz
Blisko nas
chcesz dodać swoją informację - napisz



Najczęściej czytane artykuły



Najwyżej oceniane artykuły

Blog - Ksiądz z Warszawskiego Blokowiska

Reklama

Miejsce na Twoją reklamę
W tym miejscu może wyświetlać się reklama Twoich usług i produktów. Zapraszamy do kontaktu.



Newsletter