Co dalej z rodziną?

Przyzwyczailiśmy się już do tego, że sprawy chrześcijaństwa, Kościoła, nie budzą wielkiego zainteresowania poza nim, że są kwitowane zdawkową wzmianką „na trzeciej stronie gazet”. Rok temu papież Franciszek zdecydował, że najbliższy Synod Biskupów będzie poświęcony rodzinie, dokładniej Wyzwaniom duszpasterskim wobec rodziny w perspektywie nowej ewangelizacji. Zdecydował też, że Synod będzie miał dwie fazy: w 2014 – nadzwyczajny, gromadzący informacje o sytuacji na wszystkich kontynentach, i w 2015 – zwyczajny, mający większe kompetencje, przygotowujący sugestie dla Papieża dotyczące całego Kościoła w dłuższej perspektywie czasowej.

Wydawało się, że temat dla mediów nie będzie interesujący. Tymczasem październikowy Synod rzeczywiście okazał się nadzwyczajny, także w sensie zainteresowania opinii publicznej i odgłosów ludzi z poszczególnych krajów. Media europejskie jak rzep psiego ogona trzymają się tego, czy mówi się coś „rewolucyjnego” przeciw tradycyjnej rodzinie, czy mówi się o związkach homoseksualnych, czy dogmaty i prawdy katechizmowe zostały już przez uczestników Synodu wywrócone do góry nogami. Widać to i po pytaniach, jakie zadają dziennikarze w czasie briefingów w Biurze Prasowym. Rzadko nawiązują do prezentacji szerokiej gamy problemów, o jakich słyszeli chwilę wcześniej, wydają się zamknięci we własnych schematach. Arcybiskup Waszyngtonu, kardynał Wuerl zauważa, że dynamika Synodu nie przystaje do dynamiki mediów. Synod to wpatrywanie się w złożone realia, podczas gdy media potrzebują wydarzeń i natychmiastowych rozwiązań.

Radio Watykańskie pracuje wewnątrz auli synodalnej, nasi dziennikarze przygotowują syntezy obrad dla Biura Prasowego Stolicy Apostolskiej, przeprowadzają wywiady z poszczególnymi uczestnikami. Są ujęci klimatem obrad, tym, jak dobrze funkcjonuje początkowa prośba Papieża, by ojcowie synodalni mówili otwarcie co myślą, bez autocenzury, a zarazem by uważnie i życzliwie słuchali tego, co mówią inni.

Przez cały świat

Dziennikarze są poruszeni wielością informacji i skomplikowaniem sytuacji na różnych kontynentach. Co zrobić, by ewangelizacja w Afryce, też w odniesieniu do rodziny, sięgała bardziej w głąb? W kulturze afrykańskiej na przykład wspólnota klanowa złożona jest z trzech komponentów: żyjące dziś, konkretne osoby, które stanowią „widzialność” wspólnoty; ci, którzy ich poprzedzili, już zmarli, żyjący „inaczej” – ale wciąż potrzebujący szacunku i miłości żyjących dziś; wreszcie ci, którzy jeszcze się nie narodzili, ale istnieją w zamyśle Boga i poprzez żyjących dziś już w jakiś sposób są włączeni w więź z Chrystusem. Kultura afrykańska określa też etapy małżeństwa, rolę wspólnoty (klanu) w zaistnieniu i trwaniu małżeństwa, nie we wszystkim zgodne z katechezą chrześcijańską, itp. Często duszpasterstwo Kościoła nie uwzględniając tego sprawia, że faktycznie istnieją trzy „czasy” i nakładające się na siebie, ale nieprzystające do siebie formy: tradycyjna, cywilna i religijna. W dodatku sytuacja kobiety nie odpowiada tam jej godności widzianej przez nas, chrześcijan.

Zdiagnozowaliśmy problem, szukamy lekarstwa. Z jednej strony jest jasny obraz kryzysu rodziny na całym świecie, z drugiej – wołanie o pomoc. Na znalezienie lekarstwa musimy jednak jeszcze poczekać

Doświadczenia Azji z kolei podkreślają wyzwanie, jakim jest dla chrześcijaństwa problem, z którym zderzają się tamte społeczeństwa. Z natury wrażliwe na wymiar religijny, przez wieki traktujące rodzinę jako fundament życia, odnajdujące radość we wspólnocie – a dziś zdominowane przez „wyścig szczurów”, bezwzględną konkurencję, materialistyczną gonitwę, której towarzyszy samotność, poczucie bezsensu życia i wzrastająca ilość samobójstw.

Innym nurtem synodalnej refleksji był problem małżeństw mieszanych ukazany w świadectwie konkretnego małżeństwa katolicko-muzułmańskiego z Wybrzeża Kości Słoniowej – udanego, trwającego 50 lat, z pięciorgiem dzieci wychowanych w wierze katolickiej. I doświadczenie biskupów: takie sytuacje należą do rzadkości. Co więcej, problemem duszpasterskim jest sytuacja kobiet, które wychodząc za muzułmanina wyrzekają się chrześcijaństwa i potem przeżywają dramat niedostosowania do „nowej kultury i obyczajów”.

Ameryka Północna i Europa sygnalizują nieprzyjazne środowisko, w którym żyją rodziny katolickie. Świat zsekularyzowany, w którym nie ma miejsca dla Boga i zagubiono wymiar wspólnoty. W takim świecie wyrastają indywidualiści, ludzie skoncentrowani na sobie. Nie ma tego, co jest niezbędne dla małżeństwa i rodziny. Jeden z kardynałów skwitował krótko: moi rodzice byli dobrym małżeństwem, nie czytali żadnych dokumentów Kościoła, byliśmy dobrą rodziną. Zwrócono uwagę na relację między odchodzeniem od wiary a kryzysem rodzin. Oba kryzysy są ze sobą ściśle związane. Trzeba przypominać małżonkom Hymn o miłości nie tylko podczas ślubu, ale również w czasie kryzysu, kiedy miłość zamienia się w nienawiść i dzieli rodzinę.

– Przebaczenie nie jest rezygnacją i obojętnością, lecz prawdziwym i z trudem osiągniętym pojednaniem, rodzącym nowe zaufanie, nowy rozdział w historii miłości męża, żony i ich dzieci – zauważył inny z uczestników Synodu. Niezbędna jest ewangelizacja w czasie przygotowania do sakramentu małżeństwa, ale i duszpasterskie towarzyszenie „trzeszczącym”, przeżywającym kryzys rodzinom, a także osobom, których małżeństwo się rozpadło. Nieregularny harmonogram, nowe modele życia zawodowego, przenoszenie pracy do domu, pokonywanie wielkich odległości między domem i miejscem zatrudnienia – wszystko to rozbija więzi. Nierozerwalność małżeństwa wpisana jest w samego człowieka. Jak pomóc ją zabezpieczyć?