Śliczna Gwiazda Lwowa – wizerunek Matki Bożej Łaskawej
Wypowiadając 1 kwietnia 1656 roku w lwowskiej katedrze te słowa, król Jan Kazimierz ogłaszał Maryję Królową Polski i oddawał pod opiekę Bożej Rodzicielki doświadczony nieszczęściami kraj. Akt ten, wynikający z głębokiej czci, jaką władcy Polski okazywali Maryi od czasu chrztu Polski, przypieczętował odwieczny związek Bogurodzicy z dziejami państwa i narodu.
Kult Maryi, silnie zakorzeniony w religijności całego narodu, rozwijał się także za panowania Jagiellonów i Wazów. Najlepszym tego dowodem są liczne sanktuaria maryjne. O ich powstawaniu decydowała sama Matka Boża, objawiając się prostym ludziom lub obdarzając wiernych łaskami uzdrowień za pośrednictwem cudownego wizerunku. Również nadanie tytułu Królowej Polski było swoistą inicjatywą Maryi, która wyraziła takie pragnienie w prywatnym objawieniu jezuicie Giulio Mancinellemu na początku XVII stulecia.
Król Jan Kazimierz ślubował wyjednać w Stolicy Apostolskiej zgodę na obchodzenie święta Matki Bożej w rocznicę lwowskich przyrzeczeń. Niestety, nie wywiązał się z tego zobowiązania. To, że dzień Maryi Królowej Polski obchodzimy wraz z rocznicą uchwalenia Konstytucji 3 maja, wynika ze splotu późniejszych wydarzeń. Po latach zaborów obietnicę Jana Kazimierza wypełnili polscy biskupi – Stolica Apostolska wyznaczyła liturgiczne obchody ku czci Matki Bożej Królowej Polski na dzień 3 maja, który od 1919 roku był już świętem narodowym. Połączenie święta kościelnego i państwowego podkreśliło ścisły związek kultu Maryi z historią odrodzonej Polski, której niepodległość budowano na tradycji Konstytucji 3 maja. Zauważmy jeszcze, że w tekście Konstytucji odnajdujemy nawiązanie do innego zobowiązania Jana Kazimierza, który obiecywał: „lud Królestwa mego od niesprawiedliwych ciężarów i ucisków wyzwolić”. Ustawa Rządowa w 1791 roku obietnicę tę wprowadzała w życie. Nie tylko reformowała ustrój Rzeczypospolitej, ale też przejęła pod opiekę prawa i rządu krajowego „lud rolniczy […] najobfitsze bogactw krajowych źródło”. Maryja stała się tego ludu Królową!Tytuł Królowej Polski łączymy zwykle z wizerunkiem Matki Bożej Częstochowskiej; pamiętamy o obronie Jasnej Góry w czasie potopu szwedzkiego oraz o tym, że obraz ten jako pierwszy w Polsce został ukoronowany (w 1717 roku). Śluby lwowskie zostały jednak złożone przed innym obrazem. Był to wizerunek Matki Bożej Łaskawej, namalowany w 1598 roku na prywatne zamówienie i umieszczony w kaplicy cmentarnej we Lwowie. Od XVII wieku obraz otaczano szczególną czcią, przypisując mu cud odparcia wojsk kozackich Chmielnickiego spod murów miasta. Przeniesiono go do katedry łacińskiej i to przed nim składał śluby król Jan Kazimierz. Po wojennych zawieruchach wizerunek „Ślicznej Gwiazdy Lwowa” doczekał się koronacji w 1776 roku. We Lwowie znajdował się do zakończenia II wojny światowej, po czym – przez Lubaczów – trafił do Krakowa, gdzie jest przechowywany w skarbcu na Wawelu. Jego wierną kopię odnajdziemy dziś w konkatedrze pod wezwaniem św. Stanisława w Lubaczowie – mieście położonym na wschodnich rubieżach Polski, należącym niegdyś do rozległej metropolii lwowskiej.
We Lwowie pamięć o ślubach króla Jana Kazimierza była kultywowana w okresie zaborów. Arcybiskup Józef Bilczewski w 1908 roku uzyskał od papieża dekret potwierdzający kult Matki Bożej Królowej Korony Polskiej na obszarze metropolii, a Matka Boża pod takim tytułem została główną patronką archidiecezji. Jej święto wyznaczono najpierw na pierwszą niedzielę maja, a niebawem na 2 maja. W III Rzeczypospolitej dzień ten ustanowiono Dniem Flagi.
Ołtarz z obrazem Marki Bożej Łaskawej w kościele w Lubaczowie
Święto Matki Bożej Królowej Polski, obowiązujące we wszystkich diecezjach odrodzonej Polski od 1925 roku, początkami swoimi sięga więc Lwowa. Ducha tamtejszych ślubów odnajdziemy jednak przed lubaczowską kopią wizerunku Matki Bożej Łaskawej, koronowaną w 1983 roku przez Jana Pawła II.
Tradycyjnie maryjny polski maj to dobra okazja, by nawiedzić ojczyste sanktuaria Bożej Rodzicielki. Każde stanowi osobny rozdział w dziejach kultu Najświętszej Maryi Panny w naszym kraju. Niech pielgrzymowanie po ojczyźnie będzie nie tylko praktyką religijną, ale i wyrazem patriotyzmu, zwłaszcza że w swe majowe święto sama Bogurodzica ubiera biało-czerwone szaty.
***
Materiał przygotowany we współpracy z Pallotyńskim Biurem Pielgrzymkowo-Turystycznym PEREGRINUS, ul. Skaryszewska 12, 03-802 Warszawa, tel. 22 619 15 02, 22 618 67 23, bop@ecclesia.org.pl, www.bp.ecclesia.org.pl.
 | Erwin Kozłowski |
Co? Gdzie? Kiedy?
