W mówieniu o różnych elementach ewangelicznego przesłania warto rozróżnić dwa wymiary: jednostkowy (osobisty) i społeczny. Jan Paweł II przebaczył Ali A?cy, ale z tego nie wynikało, że zamachowiec nie powinien odsiedzieć przewidzianego prawem wyroku. Możemy nadstawić drugi policzek, ale pod warunkiem, że jest to nasz własny policzek. Bo kiedy ktoś krzywdzi kogoś drugiego, to trzeba stanąć w jego obronie. Innymi słowy, szlachetne może być ciche znoszenie niesprawiedliwości, która nas i tylko nas dotyczy, ale w wymiarze rodzinnym, społecznym taka postawa mogłaby się okazać tchórzostwem i brakiem solidarności z prześladowanymi. Pragniemy pokoju, brzydzimy się przemocą, ale niekiedy trzeba chwycić za broń, by bronić ojczyzny przed najeźdźcą. Radykalny pacyfizm w wymiarze narodowo-państwowym wcale nie jest ewangeliczny, choć w Ogrójcu Jezus powiedział do Piotra: „Schowaj miecz do pochwy. Czyż nie mam pić kielicha, który Mi podał Ojciec?” (J 18, 11).
Podobnie jest z miłosierdziem. Istnieje różnica między osobistym a społecznym jego praktykowaniem. Od władzy sądowniczej domagamy się przede wszystkim sprawiedliwości, określonej przez prawowitą władzę ustawodawczą, przy czym zgadzamy się, że w pewnych sytuacjach można zastosować prawo łaski. Jest ono jednak wyjątkiem, nie regułą. Sprawiedliwość i miłosierdzie nie są ze sobą sprzeczne. Wszak Bóg nie jest mniej sprawiedliwy, dlatego że jest miłosierny, i nie jest mniej miłosierny, dlatego że jest sprawiedliwy. Bóg jest w najwyższym stopniu miłosierny i w najwyższym stopniu sprawiedliwy. Również w ludzkim wymiarze autentyczne miłosierdzie nie jest kpiną ze sprawiedliwości, a adekwatna sprawiedliwość nie jest ślepa na miłosierdzie. Niemniej w wymiarze społecznym istnieje niekiedy istotna różnica zdań, co należy robić wobec wydarzeń i postaw z niedalekiej przeszłości. Zapomnieć i nie wracać do tego, co było – czy też rozliczyć? A jeśli rozliczyć, to w jaki sposób: symboliczny czy prawnokarny?
Do tej pory dyskutujemy, czy np. Czesława Kiszczaka należało rozliczyć, czy też ogłosić „człowiekiem honoru”, który ma wielkie zasługi w dogadaniu się „jak Polak z Polakiem”. Jedni uważają, że nasza transformacja ustrojowa była przykładem pięknego porozumienia ponad podziałami, opartego na chrześcijańskim przebaczeniu, a inni widzą w niej raczej brudne dogadanie się cwaniaków kosztem elementarnej prawdy, przyzwoitości i dobra wspólnego. Jednym z aspektów tej różnicy zdań jest lustracja. Kiedy rząd Jana Olszewskiego próbował wykonać uchwałę o lustracji, co stało się jednym z głównych powodów jego upadku, „Gazeta Wyborcza” zamieściła na okładce wiersz Wisławy Szymborskiej „Nienawiść”, a „Wprost” – zdeformowaną twarz Olszewskiego z napisem „Nienawiść”. Słyszeliśmy o polowaniu na czarownice urządzanym przez ludzi chorych z nienawiści, gdy tymczasem trzeba – zapewniano – przebaczenia, by razem budować przyszłość, pomimo trudnej niekiedy przeszłości.
Ciekawe, że owi głosiciele narodowego pojednania po czasach komuny dziś są głosicielami idei ośmiu gwiazdek. Adam Michnik, który w latach 90. z obrzydzeniem mówił o polowaniu na czarownice, teraz, zapytany, czy boi się powrotu PiS do władzy, przestrzega: „Wirus, bakcyl może się schować, ale on nie umiera, on zawsze istnieje. On jest schowany pod podłogą, w bieliźnie, w śmietnikach, ale on istnieje. I w pewnej konstelacji kulturowo-społecznej on może od nowa nabrać powietrza i eksplodować”. Różne autorytety nawołują, by tych, którzy śmieli rządzić przez osiem lat, zdelegalizować, odebrać subwencje, a jak się znajdzie paragraf, to wsadzić do więzień. Żadnych tam chrześcijańskich dialogów, zero miłosierdzia… A zwolennicy „polityki miłości” biją brawo.
Co? Gdzie? Kiedy?
