Gdy 25 marca 1992 r. ogłoszona została bulla Totus Tuus Poloniae populus, z niektórych środowisk odezwały się głosy krytyczne. Krytykowano przede wszystkim granice ustanowionych diecezji. Tymczasem sama konieczność zmian była dostrzegana przez władze kościelne od dawna. Na przykład największa terytorialnie diecezja warmińska zajmowała obszar 24 tys. km kw., a archidiecezja wrocławska ponad 20 tys. Utrudniało to wiernym dojazd do stolicy diecezji, choćby na ważne uroczystości diecezjalne, a kontakt z biskupem ograniczał się praktycznie tylko do wizytacji kanonicznych parafii czy bierzmowania.
Sytuacja przez wiele lat wydawała się nie do rozwiązania. Władze komunistyczne przez dziesiątki lat utrudniały bądź zabraniały tworzenia nowych parafii, a o nowych diecezjach w ogóle nie chciały nawet rozmawiać. Jedynymi „ustępstwami” była zgoda na utworzenie diecezji na ziemiach zachodnich i północnych w 1972 r. oraz w 1991 r. – już w nowych warunkach politycznych – na powstanie diecezji białostockiej i drohiczyńskiej.
Tymczasem kiedy Jan Paweł II posyłał do Polski w 1989 r. nuncjusza apostolskiego abp. Józefa Kowalczyka, jednym z najważniejszych zadań, jakie mu wyznaczył, było przygotowanie zmian w strukturach administracyjnych Kościoła. Wolą Jana Pawła II było to, aby wierni mieli bliższy kontakt ze swoimi biskupami. W ten sposób święty papież chciał wypełnić polecenie Soboru Watykańskiego II, który Dekrecie o pasterskich zadaniach biskupów w Kościele w sposób wyraźny nakazuje, „by zależnie od wymagań dobra dusz co prędzej doszło w sposób rozsądny do odpowiedniej rewizji” terytorium kościelnego. Można tego było dokonać przez podział diecezji, przez nowe określenie ich granic.
W Liście do Kościoła w Polsce w związku z ustanowieniem nowej organizacji kościelnej Jan Paweł II zwracał uwagę, „ażeby przez ubogacanie biskupiej posługi Chrystus Pan bardziej stawał się obecny wśród społeczeństwa całej naszej Ojczyzny na różnych miejscach. Niech ta zbawcza Chrystusowa obecność wyzwoli nowe energie w całym Ludzie Bożym. Niech zwiąże bardziej jeszcze posługę kapłańską i życie zakonne z powołaniem świeckich we wszystkich stanach i zawodach”.
To było wielkie wyzwanie dla nowych diecezji. Dziś, po 25 latach, widać, jak wiele z nich wywiązało się z niego dobrze.
Nie sposób nie wymienić osób, które przyczyniły się najbardziej dla realizacji wizji nowej struktury administracyjnej Kościoła w Polsce. Oprócz wspomnianego abp. Józefa Kowalczyka główną rolę odegrał nieżyjący już kard. Franciszek Macharski, a głównym autorem projektu był jeden z najwybitniejszych historyków Kościoła, ks. prof. Bolesław Kumor, który zmarł zaledwie pół roku po ogłoszeniu papieskiej bulli.
– Nowa struktura administracyjna zaowocowała pięknem nowych katedr, budową seminariów duchownych, domów rekolekcyjnych i ośrodków duszpasterskich – mówił do polskich biskupów w dekadę po swojej historycznej decyzji Jan Paweł II.
W pięć lat po papieskiej bulli doszło do dalszych zmian. W 1997 r. powstała metropolita przemysko-warszawska obrządku greckokatolickiego. W 2004 r. powstały diecezje bydgoska i świdnicka, a archidiecezja łódzka została metropolią z diecezją sufragalną w Łowiczu.
To jeszcze jeden dowód na to, że Kościół się rozwija, a nauczanie Vaticanum II, aby pasterze Kościoła byli blisko wiernych, jest stale realizowane.
Co? Gdzie? Kiedy?
